Ο Πλάτων, διά στόματος του Σωκράτους: «Παραλογίζεται» ενσυνειδήτως, στο θέμα της ετυμολογίας των ονομάτων !!!

Στις γλωσσικές απόψεις του Σωκράτη στον «Κρατύλο», ο Σωκράτης λέει: Ότι υπάρχει μόνον μερική ομοιότητα μεταξύ ονόματος και πράγματος και όχι πλήρης (πανταχή) ομοιότητα.(Κρατύλος, 431 Ε1-432 D10).

«Βρες το θάρρος και παραδέξου», λέει ο Σωκράτης στον Κρατύλο : « Ότι άλλα μεν ονόματα έχουν τεθεί καλώς και άλλα όχι, και μη θες το όνομα να έχει οπωσδήποτε όλα τα γράμματα, για να γίνει εντελώς όμοιο με εκείνο το πράγμα, πού ονομάζει, αλλ΄ άφησε και κάποια γράμματα, πού δεν του ταιριάζουν, να προστεθούν εκ των ύστερων σε αυτό.

Και αν το παραδεχτείς για τα γράμματα, να το παραδεχτείς και για τα ονόματα μέσα στην πρόταση (τον λόγο)· και αν πάλι το παραδεχτείς για τα ονόματα, να παραδεχτείς ότι και προτάσεις μπορούν να προστεθούν εκ των υστέρων σε προτάσεις, που δεν ταιριάζουν στα πράγματα...

Δεν είπαμε ότι, εάν το όνομα πρόκειται να είναι ορθό, πρέπει να έχει και τα γράμματα, που του ταιριάζουν ;

Ταιριαστά γράμματα δεν είναι εκείνα, πού μοιάζουν στα πράγματα;

Το ότι μερικά ονόματα έχουν συντεθεί από ονόματα, που προϋπήρχαν, ενώ μερικά - τα λεγόμενα πρώτα ονόματα - υφίστανται έτσι εξ αρχής, σου αρέσει , ή δεν σου αρέσει ; ...

Εάν λοιπόν το όνομα είναι όμοιο με το πράγμα, τότε και τα στοιχεία από τα όποια θα συνθέσουμε τα πρώτα ονόματα, δεν θα είναι κατ' ανάγκη φτιαγμένα έτσι, ώστε να είναι φυσικώς όμοια με τα πράγματα ; ...

Μιλάμε ορθά, όταν λέμε ότι το ρο (Ρ) μοιάζει με την φορά, την κίνηση και την σκληρότητα, ή μήπως κάνουμε λάθος;

Και ότι το λάμδα (Λ) μοιάζει με το λείο και με το μαλακό ; ...

Τότε, πως χώθηκε μέσα στην λέξη «σκληρότης» το λάμδα;

Το λάμδα δεν δηλώνει το αντίθετο της «σκληρότητος» ; ».

Και καταλήγει ο Σωκράτης ότι το δήλωμα της ορθότητας του ονόματος δεν έγκειται μόνον στην ομοιότητα των φθόγγων του με τα πράγματα, αλλά και στην μακρινή συνήθεια των ανθρώπων.

Πρέπει, λέει ο Σωκράτης, ο άνθρωπος να μελετά την αρχή κάθε πράγματος, που ερευνά (Κρατύλος, 436 D4-5).

Όταν ερευνηθεί καλά η αρχή, όλα τα άλλα φαίνονται αποτελέσματά της.

Το τρίτο βασικό επιχείρημα του Σωκράτη είναι : Ότι η ορθότητα των ονομάτων, εξαρτάται εκ της «δυνάμεώς», τους.

Η δύναμη αυτή έγκειται στην ικανότητα του «σημαίνει», δηλαδή του «δηλούν» την «ουσίαν» («η ουσία του πράγματος δηλουμένη εν τω ονόματι»), (Κρατύλος, 393 D3-4).

Στο μέτρο πού η «ουσία» του πράγματος είναι «δηλουμένη» (δηλαδή φανερωμένη) σε ένα όνομα, τότε το όνομα είναι ορθό.

Η «ένθεσις της δυνάμεως» συνιστά τον παράγοντα της ορθότητας των ονομάτων.

Κατά τον Σωκράτη, το όνομα είναι μία ενότητα· και το ερώτημα, τι σημαίνει το όνομα, δεν δύναται να ταυτισθεί προς το ερώτημα, τι σημαίνουν τα γράμματα του... αλλά προς το ερώτημα, ποιό είναι το πράγμα, το οποίο ορίστηκε το όνομα να σημαίνει.

Έτσι, τα ονόματα δεν δύνανται να αναλυθούν σε στοιχεία.

Ένα όνομα είναι μόνο σύζευξη γραμμάτων και όχι σύνθεση «σημαντικών» στοιχείων, δηλαδή γραμμάτων, που «σημαίνουν» κάτι.

Η θέση του Σωκράτη συνίσταται στο ότι: Τα ονόματα είναι «δηλώματα», δηλαδή φανερώματα, επειδή έχουν καθιερωθεί κατόπιν συμφωνίας (συνθήκη) των επαϊόντων, και επειδή αποδίδουν κάποια πρόθεση (διάνοιαν).

Άλλωστε και ο Αριστοτέλης στο έργο του «Περί ερμηνείας», γράφει: «Όνομα εστί φωνή σημαντική κατά συνθήκην»

(16, Α19)

Σε όσα σημεία ο Πλάτωνας αναφέρεται σε «όνομα» εννοεί:

1) Λέξη, 2) Όνομα ουσιαστικό και 3) Όνομα επίθετο...

Και προβαίνει ακολούθως διά στόματος Σωκράτη, σε ετυμολογικές αναλύσεις μιάς εκατοντάδας περίπου ονομάτων.

Μεταξύ άλλων, ετυμολογεί και τα εξής ονόματα:

Αστυάναξ, Έκτωρ, Αρχέπολις, Ορέστης, Αγαμέμνων, Ατρεύς, Τάνταλος, Ζεύς, Κρόνος, Ρέα, Ουρανός, Θεός, Δαίμων, Ήρως, Άνθρωπος, Ψυχή, Σώμα, Εστία, Τηθύς, Ποσειδών, Άιδης, Δημήτηρ, Περσεφόνη, Απόλλων, Μούσα, Λητώ, Διόνυσος, Αφροδίτη, Ήφαιστος, Άρης, Ερμής, Ίρις, Παν, Ήλιος, Σελήνη, Μην, Άστρον, Αήρ, Ώρα, Έτος, Ενιαυτός, Φρόνησις, Τέχνη, Δόξα, Όνομα, και πολλά άλλα.

Από τις ετυμολογήσεις αυτές ελάχιστες ανταποκρίνονται στην επιστημονική αλήθεια, όπως π.χ. οι τρείς πρώτες.

Αντιθέτως, στο μέγιστο ποσοστό φαίνονται: Από λίγο παράλογες, έως εντελώς παράλογες.

Δεν είναι δυνατόν να μη είναι παράλογες ετυμολογήσεις, όπως οι εξής, που αναφέρει ο Πλάτωνας στον Κρατύλο.

α) Η λέξη «ψυχή» παράγεται από την λέξη «φυσέχη», η οποία παράγεται από την φράση «φύσιν οχεί και έχει», το οποίο σημαίνει: Ότι κρατάει στέρεη και σταθερή την φύση.

Και αφού είναι έτσι, μπορούμε να ονομάσουμε την «φυσέχην» πιό κομψά και να την πούμε «ψυχήν». (Κρατύλος, 400 Β1-2).

Εάν αυτή η ετυμολόγηση της «ψυχής» δεν είναι παράλογη, τότε οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους.

Γνωρίζουμε ότι η «ψυχή» παράγεται από το ρήμα «ψύχω» και σημαίνει το «ψυχρό αεράκι», την «πνοή του ανέμου».

Γι' αυτό και οι Ρωμαίοι την «ψυχή», την παράγουν από τον «άνεμο» και την ονομάζουν «anima» και «animus».

β) Η λέξη «Ποσειδών», κατά τον Πλάτωνα προέρχεται από την λέξη «ποσίδεσμος»: Επειδή ήταν Θεός «ικανός να δένει τα πόδια».

Το (ε) προστέθηκε χάριν κομψότητας.

Ίσως πάλι, κατά τον Πλάτωνα: Εάν αντικαταστήσουμε στην λέξη «Ποσειδών» το (σ) με δύο (λ), τότε προέρχεται από τις λέξεις «πολλά ειδώς», δηλαδή αυτός πού γνωρίζει πολλά (Κρατύλος, 402 D11 - 403 Α2).

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει η ρίζα (ποτ), η οποία σημαίνει δύναμη, ισχύς και η οποία σχηματίζει τις λέξεις: Πότνια (η ισχυρή και σεβαστή θεά).

Δεσπότης: Από το «δόμος» και «πότης», πού σημαίνει ο Ισχυρός, ο κύριος του ανακτόρου και του Οίκου (σπιτιού).

Δέσποινα: Από το «δόμος και πότνια», πού σημαίνει η ισχυρή, η κυρία του ανακτόρου και του Οίκου (σπιτιού) και αποτελεί την θηλυκή εκδοχή του «Δεσπότη»

Possum (λατινικό ρήμα, πού σημαίνει «απορώ») από το «pot + sum», πού σημαίνει: Ισχυρός, δυνατός είμαι και άρα δύναμαι, απορώ.

Πόσις: Από το πότις, πού σημαίνει ισχυρός, δυνατός, κύριος.

Άρα η λέξη Ποσειδών (και διαλεκτικά Ποσειδάων, Ποτειδάν, Ποτιδάν, Ποσειδέων), παράγεται από τις λέξεις «πόσις», ή «πότις», πού σημαίνει κύριος και «δα», πού σημαίνει στα Δωρικά «γη» (Ιωάννου Σταματάκου: Λεξικόν Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης) και επομένως «Ποσειδών» είναι ο «κύριος της γης», ο λεγόμενος «γαιήοχος» κατά τον Όμηρο.

γ) Η λέξη «Δημήτηρ» δηλαδή Δήμητρα, κατά τον Πλάτωνα προέρχεται από την «δόσιν της εδωδής», δηλαδή από την παροχή της τροφής, διότι μας την δίνει ως μητέρα. (Κρατύλος, 404 Β8-9).

Ξέρουμε ότι Δημήτηρ σημαίνει Γη μήτηρ (Μητέρα Γη), από τις λέξεις Δη και Δα, πού σημαίνουν γη και το όνομα μήτηρ.

δ) Η λέξη «φρόνησις» παράγεται από την φράση «φοράς και ρού νόησις», δηλαδή είναι η νόηση της κινήσεως και της ροής (Κρατύλος, 411 D4-5).

ε) Άλλο παράδειγμα εντελώς παραλόγου ετυμολογίας του Πλάτωνα είναι η λέξη «τέχνη».

Η λέξη αυτή κατά τον Πλάτωνα: σημαίνει την «έξιν του νου», δηλαδή την κατοχή μυαλού, αφού πρώτα της αφαιρέσουμε το γράμμα (τ) και κατόπιν της προσδέσουμε ένα (ο) μεταξύ του (χ) και του (ν) και άλλο ένα (ο) μεταξύ του (ν) και του (η), ώστε να σχηματιστεί η λέξη «εχονόη» (Κρατύλος, 414 B6-C2).

Στην πραγματικότητα η «τέχνη» παράγεται από το θέμα «τεκ-» του αορίστου β' «έ-τεκ-ον» του ρήματος «τίκτω» και σημαίνει ακριβώς γεννώ.

Άρα τέχνη είναι: Το πνευματικό γέννημα του ανθρώπου.

ζ) Η «δόξα», λέει ο Πλάτωνας, ονομάζεται έτσι: Είτε από την «δίωξιν», δηλαδή την «επιδίωξιν» της ψυχής, να γνωρίσει το πως έχουν τα πράγματα και πως πορεύονται (δηλαδή, ποιά είναι η φύση τους), είτε από την «βολή του τόξου».

Μου φαίνεται, λέει ο Πλάτωνας: Ότι μάλλον η δεύτερη εκδοχή ευσταθεί, καθ' όσον τουλάχιστον η δοξασία, αυτό δηλαδή πού λέγεται «οΐησις» συμφωνεί με την «βολή του τόξου».

Διότι φαίνεται ότι «οΐησις» σημαίνει «οΐσις» (λέξη πλασμένη από το «οϊστός», ίσον = το βέλος, στον Όμηρο), δηλαδή κίνηση της ψυχής προς κάθε υπαρκτό πράγμα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο πού η μεν «βουλή» μοιάζει κάπως με την «βολή», δηλαδή την ρίψη, το δε ρήμα «βούλομαι» σημαίνει και «εφίεμαι», δηλαδή «επιθυμώ» και «βουλεύομαι», δηλαδή «σκέπτομαι».

Όλα αυτά αποτελούν ακολουθία της «δόξας» και μου φαίνονται απεικάσματα της «βολής», θέλω να πω ομοιώματα της, καθώς μάλιστα αντιστρόφως η «αβουλία» φαίνεται να είναι η «ατυχία».

Σαν να μη «εβάλομεν», δηλαδή, σαν να μη «ερρίψαμε» και να μη πετύχαμε αυτό, κατά του οποίου εβάλαμε, αυτό δηλαδή πού σημαδεύαμε, κι ας το θέλαμε (ο εβούλετο), κι ας το σκεπτόμασταν (περί ου εβουλεύετο), κι ας το επιθυμούσαμε (ου εφίετο). (Κρατύλος, 420 B7-C8).

Στην περίπτωση της ετυμολόγησης αυτής: Τι να πει κανείς ;

Ότι η λέξη «δόξα» παράγεται από το ρήμα «δοκέω» (ίσον = νομίζω, θεωρώ, νομίζομαι, θεωρούμαι) και σημαίνει γνώμη, δοξασία, εικασία, υπόληψη, καλή φήμη ;

Ότι η λέξη «βολή» παράγεται από το ρήμα «βάλλω» (ίσον = ρίπτω) και σημαίνει ρίψη ;

Ότι η λέξη «βουλή» σχετίζεται με το ρήμα «βουλεύομαι», πού σημαίνει σκέπτομαι, αποφασίζω, ενώ η λέξη «βούλησις» σχετίζεται με το ρήμα «βούλομαι», που σημαίνει θέλω, επιθυμώ ;

Ότι η λέξη «τόξο» ουδεμία ετυμολογική συγγένεια έχει, με την λέξη «δόξα»;

Από τα έξι παραδείγματα ετυμολόγησης, που ανάφερα, προκύπτει το αβίαστο εκ πρώτης όψεως συμπέρασμα, ότι ο Πλάτωνας παραλογίζεται... ή ότι ο μέγας επιστήμονας του κόσμου των ιδεών και της διαλεκτικής επιστήμης λέει ανοησίες και «σπένδει τω Κοαλέμω» (Καβαλάει το καλάμι).

Η παράβαση όμως των κανόνων της λογικής: Γίνεται εν αγνοία του Πλάτωνα ; Οπότε έχουμε απλούς παραλογισμούς...

Ή γίνεται εν γνώσει του, οπότε έχουμε κλασσικές μορφές σοφισμάτων ;

Ο παράξενος Ελκυστής του Λόρεντζ: Περιγράφει ταλαντώσεις χαοτικού δυναμικού συστήματος.

Έχοντας μελετήσει το σύνολο των έργων του Πλάτωνα... (και ειδικότερα τον διάλογο Κρατύλος)... στο πρωτότυπο και στην νεοελληνική του απόδοση... (και με την βοήθεια του βιβλίου του Δημητρίου Νιάνια, Πλάτωνος Κρατύλος: η φιλοσοφία της Γλώσσης του Πλάτωνος, χωρίς αναφορά εκδοτικού οίκου, Αθήναι 1965, καθώς και του βιβλίου του Γιώργου Κεντρωτή, Πλάτων Κρατύλος, έκδοση Πόλις, Αθήναι 2001)...

Πιστεύω ακράδαντα: Ότι ο Πλάτωνας παραλογίζεται Ενσυνειδήτως, στο θέμα της ετυμολογίας των ονομάτων.

Γιατί όμως προβαίνει σε αυτή την ενέργεια ;

1) Μήπως θέλει να αμαυρώσει την φήμη του ;

2) Ή Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο, πολύ βαθύτερο και ουσιαστικότερο ;

Ασφαλώς ισχύει το δεύτερο και θα το αποδείξω, στην επόμενη ανάρτηση μου.

Αναρτήθηκε: Γεώργιος Γρηγορομιχελάκης : Συγγραφέας, Ιστορικός Ερευνητής.